Κατάθλιψη και μελαγχολία

Δυο λέξεις  γνωστές, οι οποίες χρησιμοποιούνται στην καθημερινότητα από όλους μας, εννοιολογικά όμως σε πολλούς παραμένουν άγνωστες με αποτέλεσμα κάποιες  φορές  να μας οδηγούν σε εσφαλμένα συμπεράσματα. Όταν, η θλίψη αντί να μειώνεται με το πέρασμα του χρόνου γίνεται πιο έντονη εμποδίζοντας τις φυσιολογικές δραστηριότητες της καθημερινότητας, τη δουλειά, τη διατροφή, τον ύπνο και τις στενές μας σχέσεις, τότε είναι πιθανόν να υποφέρουμε από κατάθλιψη και να χρειαζόμαστε τη βοήθεια κάποιου ειδικού για να την αντιμετωπίσουμε. Με άλλα λόγια, αυτό που χαρακτηρίζει την κατάθλιψη και τη διαχωρίζει από τη μελαγχολία, δεν είναι η παρουσία των αρνητικών αισθημάτων αλλά η μεγάλη ένταση και η μακρά τους διάρκεια.

Η μελαγχολία  χαρακτηρίζεται από συνεχή και επίμονη θλίψη, υπερβολική και ανεξήγητη με βάση τους εξωτερικούς παράγοντες, από ελάττωση όλων των ψυχικών λειτουργιών, από αίσθημα ανικανότητας, ανεπάρκειας και ενοχής, από τάση αυτοκαταστροφής. Η μελαγχολία μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε ψυχική νόσο. Δεν είναι σπάνια η εμφάνιση πρόσκαιρης μελαγχολία κατά την εφηβεία, η οποία συνδέεται με την οργανική και ψυχική ωρίμανση αυτής της περιόδου. Πιο συγκεκριμένα η ιατρική-επιστημονική προσέγγιση της είναι γνώριμη σε μας με το ιατρικό όνομα της «κατάθλιψη».Να διευκρινίσουμε, ότι  η κατάθλιψη διαφέρει από την Κλινική Κατάθλιψη η οποία χαρακτηρίζεται από συμπτώματα που διαρκούν πάνω από δύο εβδομάδες και είναι τόσο σοβαρά ώστε να επεμβαίνουν στην καθημερινότητα ενός ατόμου.

Η κατάθλιψη μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που κάποιος σκέφτεται και πράττει. Η αντίληψη που κρατά το άτομο για τον κόσμο κατέχεται από εξαιρετικά απαισιόδοξα σενάρια. Δεν υπάρχουν προσδοκίες ότι τα πράγματα μπορεί να βελτιωθούν και το δυσκολότερο από όλα είναι ότι το άτομο αισθάνεται υπεύθυνο για αυτό. Μέσα σε αυτή την απαισιόδοξη αντίληψη το άτομο υπό-εκτιμά τις δυνατότητες και δεξιότητες του. Ως χαρακτηριστικά της κατάθλιψης είναι:

• Αρνητική διάθεση
• Ανημποριά και έλλειψη ελπίδας
• Ανηδονία και απώλεια ευχαρίστησης
• Άγχος και φοβίες
• Διαταραχή τον ύπνου και όρεξης για φαγητό
• Κόπωση και εξάντληση (απώλεια ενέργειας)
• Σκέψεις ενοχής ή/και αδεξιότητας ή χαμηλή αυτοεκτίμηση
• Αυτοκτονικές σκέψεις
• Δυσκολία στη συγκέντρωση και έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών (επιβράδυνση σκέψης, κινήσεων, απώλεια μνήμης).

Πιθανές  αφορμές  που βοηθούν την εμφάνιση της περιλαμβάνουν γεγονότα όπως: η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, η συνεχής μοναξιά, η ανεργία, η χρόνια ασθένεια, συνεχής συγκρούσεις στο σπίτι ή στην εργασία, συζυγικά προβλήματα, η γέννηση παιδιού, μια τραυματική εμπειρία. Η σωστή διαχείριση από το άτομο και το περιβάλλον του καθώς και η ορθή αντιμετώπιση  από την εμφάνιση κιόλας των πρώτων συμπτωμάτων, μπορεί ν΄ αποδειχτεί καθοριστική για την πορεία της μελαγχολίας και την εξέλιξη της σε κατάθλιψη.

Η Ψυχοθεραπεία είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους να θεραπευτεί η κατάθλιψη. Μελέτες έχουν αποδείξει ότι με τις ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις το άτομο βιώνει ανακούφιση από τα συμπτώματα, και στο τέλος της θεραπείας νιώθει πιο δυνατός και εφοδιασμένος κατέχοντας ένα νέο τρόπο διαχείρισης στο να νιώσει πάλι ενεργητικός και μαχητικός.

Ιδιαίτερα με τη Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπευτική παρέμβαση και την Ψυχοθεραπευτική Υποστήριξη, το άτομο όχι μόνο εκπαιδεύεται σε τεχνικές τροποποίησης των δυσλειτουργικών ή αρνητικών δομών σκέψης και συμπεριφοράς, αλλά επίσης μαθαίνει να διαχειρίζεται τις ανεπιθύμητες συνέπειες της διαταραχής σε ποικίλες περιοχές της ζωής του. Η θεραπεία της καταθλιπτικής διαταραχής έχει πολύ θετικά αποτελέσματα, όσο το συντομότερο δυνατόν, αναζητήσει κάποιος ψυχολογική υποστήριξη. Η αιτιολογία της  κατάθλιψης, οφείλεται κυρίως σε βιολογικούς παράγοντες (κληρονομικότητα), η ψυχοθεραπεία έχει καλύτερα αποτελέσματα σε συνδυασμό με κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή και ψυχιατρική επίβλεψη. 

Πρωταρχικός στόχος της ψυχοθεραπείας είναι να ενδυναμώσει τον ασθενή να αποδεχθεί την παρούσα κατάσταση και να συμφιλιωθεί με τη θλίψη του, ώστε να μπορέσει σταδιακά να ενισχύσει το δυναμικό του, που βρίσκεται σε αδράνεια. Αρκετές έρευνες της τελευταίας δεκαετίας δείχνουν ότι η συστηματική συμμετοχή σε προγράμματα άσκησης και φυσικές δραστηριότητες, μειώνουν τα επίπεδα της κατάθλιψης. Τα άτομα με κατάθλιψη τείνουν να κάνουν καθιστική ζωή και να μην ασχολούνται με σπορ και φυσικές δραστηριότητες.

Έτσι, τίθεται ένα ερώτημα αν είναι η κατάθλιψη που δημιουργεί τάσεις αδράνειας ή αν η καθιστική ζωή επιτείνει το πρόβλημα της κατάθλιψης. Βεβαίως, είναι πλέον παραδεκτό, ότι τα σπορ και οι φυσικές δραστηριότητες συνεισφέρουν στη σωματική και την ψυχική υγεία των ατόμων. Επιπλέον, τα άτομα που είναι κινητικά δραστήρια έχουν λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν κατάθλιψη.