Γνωρίζουμε τους Ψυχαναγκασμούς μας!

 

Ψυχαναγκασμοί στην καθημερινότητα.

Στην καθημερινότητα μας  όλοι  γνωρίζουμε ορισμένες ήπιες μορφές καταναγκασμού. Πολλοί από εμάς κάνουμε πράγματα με την ίδια σειρά, με τον ίδιο τρόπο, προσέχουμε και προστατευόμαστε από σημάδια ενδεχόμενης  κακοτυχίας, π.χ.  ( Τρίτη και 13, μαύρες γάτες κ.α),ωστόσο, κάποιοι από μας, δίνουν υπερβολική σημασία και τους απασχολούν έντονα. Πολλές φορές,  έρχονται σκέψεις οι οποίες φαίνονται παράλογες, εκτός πραγματικότητας, αλλά  είναι δύσκολο να τις προσπεράσουμε και να απαλλαγούμε από αυτές. Κάποια  άτομα μας  φαίνονται πολύ διαφορετικά στην συμπεριφορά τους. Διακρίνονται για την σοβαρότητα, την τυπικότητα,  την ακρίβεια, την αξιοπιστία, την επιδεξιότητά τους, την σχολαστικότητα τους, όμως απουσιάζει  ο αυθορμητισμός. Η μεγάλη ανάγκη τους για προστασία τους οδηγεί υποχρεωτικά  σε μία ιδιόρρυθμη επαναλαμβανόμενη  συμπεριφορά σε συνδυασμό με πολύ συγκέντρωση, επανάληψη και επιτήδευση. Η προσωπικότητα αυτών των ατόμων είναι ιδιαίτερα καταναγκαστική, δηλαδή, σύμφωνα με την   επίσημη ορολογία της λέξης είναι : η εξωτερική δύναμη/ενέργεια που οδηγεί τους ανθρώπους να κάνουν πράγματα παρά τη θέλησή τους καθώς και το αποτέλεσμα αυτής της ενέργειας

 

Η καθημερινότητά, αυτών των ατόμων, διακρίνεται από επιμέλεια, προσοχή και ακρίβεια. Οι ενέργειες τους στηρίζονται στην δομή και την  οργάνωση, για την διεκπεραίωση  του πιο απλού έως του πιο σύνθετου έργου. Αυτό που πρέπει να πούμε  είναι πως αυτοί οι άνθρωποι μοιάζουν να είναι ανάμεσα σε δύο ζωές, αυτή που είναι σαν όλων  μας και αυτή στην οποία ισχύουν μόνο για τους ίδιους οι δικοί τους κανόνες, με τα δικά τους μέτρα και σταθμά. Μπορεί να γνωρίζουν πως οι φόβοι τους και οι φοβίες τους είναι  περιττοί χωρίς λογικοί, όμως αυτό δεν τους βοηθάει, ούτε τους επιτρέπει να απελευθερωθούν από αυτούς.

 

Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή ή ΙΨΔ , όπως ορίζεται επιστημονικά ,περιλαμβάνεται στην ομάδα των αγχωδών διαταραχών και αυτές με τη σειρά τους στην ευρύτερη ομάδα των νευρώσεων. Χαρακτηρίζεται είτε από ιδεοληψίες, που  αναφέρονται  σε επίμονες και επαναλαμβανόμενες ιδέες παρορμήσεις ή εικόνες που βιώνονται ως παρείσακτες ή και απρόσφορες και δημιουργούν στον πάσχοντα έντονο άγχος ή δυσαρέσκεια. Επίσης από ψυχαναγκασμούς , οι οποίοι  αναφέρονται σε επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές που στοχεύουν στην εξαφάνιση ή μείωση του άγχους, παρά στην ευχαρίστηση ή την ικανοποίηση του ατόμου.

 Ακόμη κάποιες φορές εμφανίζονται συμπτώματα και  από τα δύο μαζί, με αποτέλεσμα ψυχοπαθολογικές εκδηλώσεις που συνιστούν πηγή δυσφορίας και εγκλωβισμού, για το άτομο και απασχολούν σημαντικό μέρος από το χρόνο του και από την επαγγελματική, κοινωνική και την συναισθηματική του ζωή. Οι περισσότεροι πάσχοντες αναγνωρίζουν τον παθολογικό χαρακτήρα αυτών των καταναγκασμών καθώς και ότι είναι ανούσιοι και διογκωμένοι, ωστόσο είναι  αδύνατον από τους ίδιους να τους περιορίσουν ή να τους σταματήσουν. Η κατάθλιψη, προϋπάρχει ή ακολουθεί , συχνά  εμφανίζεται και  ταυτόχρονα με την διαταραχή.

 

Η  εικόνα της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής.

Οι ιδεοληψίες είναι μια από τις κύριες εκδηλώσεις της διαταραχής. Πρόκειται για ιδέες, αναπαραστάσεις και παρορμήσεις που επιβάλλονται στη σκέψη του ατόμου, παρά το γεγονός ότι αυτό προσπαθεί να τις διώξει.

Οι ιδεοληψίες μπορεί να είναι  :

Φοβικές ιδεοληψίες. Η έλλειψη καθαριότητας,  ο κίνδυνος μόλυνσης, η μικροβιοφοβία, οι ασθένειες, τα ατυχήματα, ο θάνατος .

Ιδεατές ιδεοληψίες. Ο ασθενής οδηγείται σε συνεχείς επαληθεύσεις για να περιορίσει τους φόβους του, κάτι το οποίο διαρκεί για λίγο Για παράδειγμα, το άτομο, μπορεί να έχει αμφιβολίες για το αν κλείδωσε την πόρτα , αν έκλεισε την κουζίνα, τα φώτα, τις ηλεκτρικές συσκευές, αν ολοκλήρωσε τις υποχρεώσεις του, την εργασία του, ενώ ήδη το έχει ελέγξει.

Ιδεοληπτικές παρορμήσεις. Πρόκειται για την αίσθηση του ατόμου ότι κινδυνεύει να κάνει πράξεις ή να πει  λέξεις ή φράσεις ανήθικες, οι οποίες είναι κυρίως σε αντίθεση με το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται και άθελα του να προσβάλλει. Για παράδειγμα, να ξεστομίσεις ιερόσυλες λέξεις και βωμολοχίες, χωρίς να το επιθυμεί π.χ θα μπορούσαμε απλοϊκά να πούμε, ότι εκφράζονται από το άτομο, αυτές οι «κακές λέξεις», με μια μορφή τικ, αντανακλαστικά. Συχνά τα άτομα με ΙΨΔ πιστεύουν πως  η σκέψη μιας ιδεοληψίας μπορεί να την πραγματοποιήσει άμεσα και να τους συμβεί το αναπάντεχο.

Οι ψυχαναγκασμοί: αποτελούν άλλο ένα βασικό  σύμπτωμα της διαταραχής . Πρόκειται για επαναληπτικές συμπεριφορές που έχουν τη μορφή εξωτερικών ή εσωτερικών πράξεων που επιβάλλονται από το ίδιο το άτομο στον τρόπο που θα πράξει. Συχνά παίρνουν τη μορφή τελετουργίας, έχουν έναν επαναληπτικό χαρακτήρα με σκοπό, να μειωθεί το άγχος που είχε δημιουργηθεί και να ανακουφιστεί ο φόβος.

Τρόποι αντιμετώπισης.

Η διάγνωση της διαταραχής, είναι ένα καλό βήμα για να μπορέσει να ακολουθήσει  ο ασθενής την αντιμετώπιση της , συνήθως   η λήψη εξειδικευμένης  φαρμακευτικής αγωγής είναι υποχρεωτική, από τον θεράποντα γιατρό. Επίσης, προτείνονται και οι θεραπείες της συμπεριφοράς είναι σχετικά εύκολα εφαρμόσιμες και βραδείας διάρκειας και έχουν καλά αποτελέσματα. Σε αυτή την προσέγγιση, ο ασθενής έρχεται αντιμέτωπος εκούσια  με το αντικείμενο ή ιδέα που τον φοβίζει, είτε ρεαλιστικά είτε φαντασιωσικά και ταυτόχρονα παροτρύνεται να αποφύγει την τελετουργία με την υποστήριξη, την δομή και το θεραπευτικό πλαίσιο  που του παρέχει ο θεραπευτής.

Πίσω από κάθε σύμπτωμα κρύβεται και μια ανάγκη, μια επιθυμία που δεν έχει εκφραστεί. Ακόμη και σε ακραίες καταστάσεις, όπως μια σοβαρή ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, υπάρχει λύση και δεν είναι άλλη από το να δωθεί το κατάλληλο πλαίσιο  στο άτομο να εκφράσει και να συνειδητοποιήσει αυτό που του συμβαίνει, αυτό που τον κυριεύει ως συναίσθημα και τον οδηγεί στις αναγκαστικές επαναλήψεις.