Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο εθισμός και η επίδραση στην σχέση μας.

Ο όρος μέσα κοινωνικής δικτύωσης (ή αλλιώς social media) αναφέρεται στα μέσα αλληλεπίδρασης ομάδων ανθρώπων μέσω διαδικτυακών κοινοτήτων. Τα social media εμφανίζονται σε διάφορες μορφές όπως πχ. ιστολόγια, ιστοσελίδες όπως το Facebook, blogs και  φόρουμς.

Τα κοινωνικά δίκτυα αποτελούν πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των ανθρώπων γενικά, αλλά και των Ελλήνων συγκεκριμένα. Σύμφωνα με πανελλήνια έρευνα του εργαστηρίου Ηλεκτρονικού Εμπορίου (ELTRUN), του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα, για την «Στάση, αξιοποίηση και εμπιστοσύνη των Ελλήνων στα social media», οι Έλληνες χρήστες μπορούν να χαρακτηριστούν ως έμπειροι, αφού το 50% δηλώνει ότι χρησιμοποιεί τα social media πάνω από 3 χρόνια. Το 68% των Ελλήνων επισκέπτεται σελίδες κοινωνικής δικτύωσης (π.χ. facebook) και το 60% blogs και forums. Επίσης 1 στους 2 Έλληνες αναζητά πληροφορίες σε σελίδες με αξιολογήσεις χρηστών. Η έρευνα διεξήχθη στα τέλη του 2011 με 1050 έμπειρους χρήστες του Internet που είναι ενεργοί στις ηλεκτρονικές συναλλαγές και αγορές.

Είναι ένα ,επαγγελματικό εργαλείο, καλή παρέα, τρόπος να επικοινωνείς με όσους είναι μακριά και πολλά ακόμη θετικά στοιχεία υπάρχουν να αναφέρουμε , των μέσων κοινωνικής δικτύωσης που συμπεριλαμβάνει  η καθημερινότητά μας. Εκεί, όμως, που μελετάς ένα άρθρο μια έρευνα  σχετικά με τη δουλειά σου και συνομιλείς με ένα συνάδελφο σου, ξαφνικά παρατηρείς ότι κάνεις συνεχώς like και  σερφάρεις αδιάκοπα. Αυτό  μπορεί να κάνει κακό  στη σχέση σου, στο γάμο σου. Πώς;

Σύμφωνα με έρευνες που έγιναν από Αμερικανούς επιστήμονες, διαπιστώθηκε, ότι η έντονη ενασχόληση  με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να οδηγήσει σε τραυματισμό  της ισορροπίας και της  ευτυχίας ανάμεσα στα ζευγάρια. Πιο συγκεκριμένα, μελέτες έδειξαν ότι όσοι ξοδεύουν πολύ χρόνο στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης και ανταλλάζουν σχόλια και like με διαδικτυακούς φίλους, τόσο πιο εύκολα παρασύρονται και συνομιλούν με πρώην  σχέσεις ή με νέα φλερτ και νέες γνωριμίες. Μηνύματα που ξεκινούν με ένα «γεια τι κάνεις;» ή «πες μου για σένα, ή πες μου τα νέα σου» συνήθως, καταλήγουν σε συζητήσεις, ακόμα και σε συναντήσεις. Μάλιστα, οι μελέτες έδειξαν πως όσοι απίστησαν  μέσα σε ένα μακροχρόνιο δεσμό ή γάμο, είχαν τα social media ως σημείο αφετηρίας και ως έναυσμα και καλή αφορμή σε αυτή την περιπέτεια.
Επιπλέον αυτή η αναπλήρωση  της  πραγματικότητας με την εικονική προκαλεί εξάρτηση  που εξελίσσεται  σε απομόνωση, απόσυρση και θλίψη. Έρευνα του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου , πάνω σε 200 νέους μέχρι 20 ετών ,επιβεβαιώνει την σύνδεση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης με συμπτώματα κατάθλιψης. «Από τη μια πλευρά οι νέοι τα λατρεύουν. Από την άλλη όσοι ξοδεύουν χρόνο συχνά καθημερινά κατ’ εξακολούθηση  είναι οι πιο ευάλωτοι στο στρες. Ζουν την ίδια αγωνία και άγχος  με τους παίκτες παιχνιδιών που δε σταματούν μέχρι να κερδίσουν. Παραμένουν συνδεδεμένοι από φόβο μη χάσουν κάποια σημαντική στιγμή. Όπως ακριβώς οι τοξικομανείς. Δεν είναι αποτελεσματικό   να σκεφτόμαστε τα άτομα με οποιαδήποτε χαρακτηριστικά εθισμού ως άτομα εξαρτημένα  αλλά πρέπει να ενημερωθούν και να καταλάβουν τις επιπτώσεις  της ασύδοτης χρήσης.  Ένα άτομο  εθισμένο στο Διαδίκτυο δεν μπορεί πλέον να συντονίσει, να  ελέγξει και να ρυθμίσει το χρόνο του και τη συμπεριφορά του στο Διαδίκτυο, αυτή είναι η ιδιαιτερότητα  της εξάρτησης . Χρειάζεται διάγνωση και  αντιμετώπιση από έναν ειδικό  επαγγελματία ψυχικής υγείας. Μπορούμε απλά να προτρέψουμε και να ενισχύσουμε το άτομο να αναζητήσει κατάλληλη βοήθεια για το  πρόβλημα υγείας του.

Η εξιδανίκευση και η τελειότητα που υπόσχονται οι σελίδες κοινωνικής δικτύωσης οδηγούν στη δημιουργία μιας εικονικής ευδαιμονίας και πλασματικής ευτυχίας που πολλές φορές οδηγούνται στην μελαγχολία και ενδεχομένως στην κατάθλιψη. Η έντονη χρήση των διαδικτυακών  κοινωνικών μέσων δημιουργεί ένα είδος αόρατης  υποχρέωσης  στους νέους, να είναι συνεχώς συνδεδεμένοι ώστε να ακολουθούν τις διαδικτυακές «φιλίες» τους. Αναπτύσσουν μία  εξάρτηση και αντικαθιστούν τις κοινωνικές συνήθειες της πραγματικής ζωής με τις online παρέες . Όσο περισσότερους φίλους έχουν, καθώς το ακροατήριο μεγαλώνει , γίνεται  μεγαλύτερη η ανάγκη  να είναι  καλύτεροι από τους άλλους και αρεστοί στους υπόλοιπους. Καθημερινά επιδιώκουν  να είναι ευχάριστοι  και μοναδικά πρωτότυποι ως χαρακτήρες και άτομα  στον «τοίχο» τους, στην σελίδα τους, στο blog τους.

Όταν η επικοινωνία είναι απρόσωπη ο χρήστης έχει την δυνατότητα  να προβάλλει τα  σημεία του εαυτού του, που θέλει  με τον βαθμό θετικότητας να αυξάνεται από την αποδοχή των άλλων χρηστών και διαδικτυακών φίλων . Έτσι αυξάνεται πλασματικά η αυτοεκτίμηση του ατόμου σε βαθμό τέτοιο ώστε να μειώνονται πολύ οι προσωπικές του αντιστάσεις, να χάνει τον έλεγχο. αναπτύσσοντας εικονικές συμπεριφορές . Ενώ όταν επικοινωνούν δύο άτομα πρόσωπο με πρόσωπο υπάρχουν διάφοροι κοινωνικοί παράγοντες οι οποίοι εμποδίζουν την άμεση και έντονη αλλαγή της ψυχικής τους κατάστασης, συντηρώντας ένα σταθερό πλαίσιο αλληλεπίδρασης και υγιούς διαλόγου.
Όσο και να βοηθούν  τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης  την online επικοινωνία άλλο τόσο πληγώνει  το αίσθημα ευτυχίας και της άμεσης ικανοποίησης του χρήστη από τη ζωή, το περιβάλλον και τον εαυτό του. Γι’ αυτό ας αποφευχθεί  η αλόγιστη χρήση και  επενδύστε  στην επικοινωνία (face-to-face) ,πρόσωπο με πρόσωπο.

Ας μην επιτρέψουμε στο γάμο μας, στη σχέση μας, ακόμα και αν βρίσκεται σε  κακή εποχή και περνάει  κρίση, να προδοθεί και να διαλυθεί από κάτι που ξεκίνησε ως like και κατέληξε σε ιδιωτική συνομιλία!

Η ασφαλής μου ανασφάλεια!

Για αρκετούς  ανθρώπους η εντύπωση  ότι οι αγαπημένοι τους άνθρωποι, ο/η σύντροφος, οι φίλοι, οι συνεργάτες, ο κοινωνικός περίγυρος  θα τους απορρίψουν και θα τους εγκαταλείψουν με την παραμικρή αφορμή είναι μια σκιά στη ζωή τους, μια αγωνία  που φωλιάζει στη ψυχή τους και κυριαρχεί κάθε φορά στην σύναψη των διαπροσωπικών σχέσεων, καθορίζοντας  τις πράξεις τους και την συμπεριφορά τους.

 Ποιο είναι όμως το ζητούμενο στις σχέσεις μας με τον Άλλον και τους Άλλους;

Θεωρητικά είναι να καταφέρουμε να καλλιεργήσουμε  μια σχέση αποδοχής  με τον εαυτό μας και εξελικτικά να δομήσουμε μια σχέση επικοινωνίας με τους άλλους, όπου ανάμεσα μας θα δώσουμε και θα  λάβουμε πληροφορίες με αίσθημα εμπιστοσύνης και συναισθηματική ασφάλεια. Όταν αυτό μας συμβαίνει, οι σχέσεις μας γίνονται σταθερές, αμφίδρομες, λειτουργικές και δημιουργικές,  τότε βιώνουμε την αποδοχή, την ασφάλεια, την αγάπη, την χαρά, την εσωτερική ισορροπία. Αισθανόμαστε ότι απελευθερώνονται όλες οι εσωτερικές μας δυνάμεις, νιώθουμε δυναμωμένοι με θετική σκέψη, αυτοπεποίθηση και ενισχυμένη την αυτοεκτίμηση μας.

Η ανασφάλεια είναι   συναίσθημα και ορίζεται ως την έλλειψη ασφάλειας  και σιγουριάς, πολλές φορές σε διάφορες χρονικές στιγμές σύμφωνα με την συναισθηματική μας ωρίμανση  είναι φυσικό να αισθανόμαστε  ανασφαλείς, συγκεκριμένα, όταν υπάρχει μια νέα κατάσταση στην καθημερινότητα μας. Μέχρι ένα σημείο διότι όλοι  διαθέτουμε τις ανασφάλειές μας. Αυτό είναι φυσιολογικό και αναμενόμενο. Αυτό που κάνει τη διαφορά είναι κατά πόσο το άτομο το αναγνωρίζει  και το διαχειρίζεται. Αν επιθυμεί  να το επεξεργαστεί ή αν αισθάνεται μειονεκτικά και το κρύβει ακόμα κι από τον εαυτό του προσπαθώντας  απεγνωσμένα να μην το παραδεχτεί προσπερνώντάς το. Η μη συνειδητοποίηση και η άρνηση είναι δύο στοιχεία που λειτουργούν ως ανασταλτικοί παράγοντες σε ότι έχει σχέση με την δόμηση και εξέλιξη της προσωπικότητας του.

Η ανασφάλεια δημιουργεί προβλήματα  όταν γίνεται ανησυχία και κατ’ επέκταση  φόβος, ο οποίος βασίζεται σε ενδείξεις και δε μπορεί   το άτομο να το αντιληφθεί.  Όταν ζούμε  με το άγχος ότι  δεν είμαστε  αρκετοί για τον άλλον, όταν φοβάστε ότι ο/η σύντροφός μας θα μας εγκαταλείψει για κάποιο άλλο άτομο, όταν αμφισβητούμε  τον εαυτό μας και την αξία μας, τότε η ανασφάλειά  έχει αρχίσει  εγκαθίσταται στην ψυχή μας , διεισδύει στη σχέση μας και απειλεί να μας αποδιοργανώσει σε όλα τα επίπεδα της συσχέτισης με μας και τους άλλους.  Οι ανασφαλείς άνθρωποι μπορεί να εκδηλώσουν αυτό το συναίσθημα με ζήλεια, με στρες, με φόβο, με απομάκρυνση, με αμφισβήτηση, ακόμα να αποφεύγουν να σχετιστούν και  να κάνουν σχέση από φόβο μην πληγωθούν.

Μπορούμε να διαχειριστούμε τα συναισθήματα ανασφάλειας;

Αν καταφέρουμε να εντοπίσουμε και να αποδεχτούμε την ανασφάλεια μας, μπορούμε να ξεκινήσουμε δοκιμαστικά να εργαστούμε   πάνω στην διαχείριση της, ώστε να μην μας εμποδίζει στις γνωριμίες μας και στην σύναψη δημιουργικών σχέσεων.

1. Δεν χρειάζεται να προδιαθέτουμε καταστάσεις.

Οι ανασφαλείς άνθρωποι συνήθως σκέφτονται «ξέρω τι θα συμβεί, θα με αφήσει, δεν ενδιαφέρεται/θα με απατήσει/θα μου προκαλέσει μεγάλη θλίψη… κλπ», δηλαδή κάνουν εικασίες και δηλώνουν ότι ξέρουν τι ακριβώς θα συμβεί, κάτι που, φυσικά, δεν μπορεί να γίνει!

2. Σταματήστε να κάνετε σενάρια.

Πολλά από τα προβλήματα των σχέσεων προκύπτουν λόγω ελλειμματικής  επικοινωνίας και έλλειψης συζήτησης.  Έτσι, το ένα μέλος του ζευγαριού είτε λέει στο άλλο «ξέρω τι σκέφτεσαι» είτε μέσα του αισθάνεται ότι ξέρει τι ακριβώς σκέφτεται ο άλλος.  Όμως, κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί!  Αν βέβαια το άτομο το πιστεύει, τότε θα κάνει διάφορες υποθετικές σκέψεις, κατά κύριο λόγο  λανθασμένες (αφού δεν είναι δυνατόν να ξέρει τι σκέφτεται ο άλλος, μπορεί μόνο να φαντάζεται, να εικάζει ή να φοβάται σχετικά με το τι σκέφτεται ο άλλος) και αυτές οι υποθέσεις μόνο δυσκολίες στην επικοινωνία δημιουργούν.

.

3.   Δεν ωφελεί  να κρίνετε τις σχέσεις σας  σύμφωνα με εμπειρίες του παρελθόντος.

Φυσικά κάθε εμπειρία είναι πολύτιμη και καλό είναι το άτομο να μην ξεχνάει τα βιώματα του και να λειτουργούν θετικά ως γνώμονας για να διερευνήσει και να αποδεχτεί μια νέα γνωριμία. Είτε με τον έναν είτε με τον άλλον τρόπο όμως, κρίνοντας τις παρούσες σχέσεις με βάση το παρελθόν, δε δίνει κανείς την ευκαιρία στο άλλο άτομο να δείξει τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του και τις προθέσεις του και δε δίνει στη σχέση τη δυνατότητα να εξελιχθεί.

4.  Μην  σαμποτάρετε τον εαυτό σας δημιουργώντας δυσκολίες. 

Η ανασφάλεια οδηγεί τους ανθρώπους να βλέπουν τα πράγματα κάτω από το πρίσμα της επιφυλακτικότητας τους και να μην αντιλαμβάνονται τα δεδομένα στην πραγματική τους διάσταση.  Όταν κανείς είναι ανασφαλής βλέπει τα πράγματα μέσα από μια σκιά  αγωνίας και  ανεπάρκειας, όσον αφορά τις δυνατότητες του και την αυτοεκτίμηση του .  Αυτό δείχνει ότι σκέφτεται απαισιόδοξα, αρνητικά, κάνει άσχημα σενάρια  και δε βλέπει την κατάσταση αντικειμενικά, όπως είναι.  Έτσι, όταν κανείς δημιουργεί στο μυαλό του πιθανούς δυσάρεστους  σχεδιασμούς και προκαταβάλλεται αρνητικά, ουσιαστικά σαμποτάρει τον εαυτό του και βάζει σε κίνδυνο τις διαπροσωπικές σχέσεις του.  Αν λοιπόν μάθουμε  να εντοπίζουμε  αυτό που φοβόμαστε  σε συνάρτηση με  αυτό που φανταζόμαστε και σε σχέση με το γεγονός  που πραγματικά συμβαίνει, τότε θα ξεκινήσουμε να νιώθουμε πιο σίγουροι και ασφαλής όσον αφορά τα συναισθήματα μας και τις επιλογές μας. 

5.  Όταν βλέπουμε μόνο τα Αρνητικά…

Το εύκολο είναι να βλέπει κανείς τα μειονεκτήματα  μιας κατάστασης ή τα αρνητικά χαρακτηριστικά ενός άλλου ατόμου. Συχνά μάλιστα αρκετοί  έχουν εκπαιδευτεί  άθελα τους  να το κάνουν αυτό, με αποτέλεσμα να μην αναγνωρίζουν ή να παραγκωνίζουν τα θετικά στις σχέσεις τους με τους άλλους. Είναι πολύ σημαντικό να ξεφύγει το άτομο από αυτή την κακή συνήθεια του, να βλέπει μόνο τα αρνητικά και να επαναπροσδιορίσει το πλάνο αξιολόγησης του για  να αναγνωρίζει τα θετικά, όσο μικρά και απλά  είναι. Στη συνέχεια  θα προετοιμαστεί  να δεχτεί και να αποδεχτεί μια κατάσταση, ενδεχομένως να βρει τρόπους που θα τον  βοηθήσουν να εκφραστεί και να επικοινωνήσει,  με τους γύρω του , ώστε να διαφοροποιήσει μαζί  τους θέματα που τους φέρνουν σε ρήξη και σύγκρουση, τα όποια βρίσκονται κάτω από το πέπλο της απόρριψης και την σκιά της  ανασφάλειας.  Να επισημάνουμε  ότι αυτό δε σημαίνει ότι θα πρέπει κανείς να δέχεται προβληματικούς ανθρώπους μέσα σε σχέσεις καταπίεσης και νοσηρού συμβιβασμού, αλλά να μπορεί να διακρίνει τα θετικά στοιχεία του άλλου και να τα ζυγίζει, ώστε να κρίνει  μια σχέση  στην ρεαλιστική της βάση, χωρίς να επηρεάζεται από τα συναισθήματα εκείνα που τον αποσταθεροποιούν και τον κάνουν ανασφαλή και ευάλωτο, βάζοντας τον σε μια παθητική θέση επικείμενης φανταστικής απόρριψης, με αποτέλεσμα να πληγώσει ο ίδιος τη σχέση του και να την αποδυναμώσει. 

6. Αναζητήστε μια καλή Σχέση… όχι την τέλεια Σχέση.

Δεν υπάρχουν ιδανικά τέλειες σχέσεις, γιατί δεν υπάρχουν ιδανικά τέλειοι άνθρωποι. Ξεκινώντας από αυτή την αλήθεια, μπορεί κανείς να δεχτεί την πραγματικότητα, δηλαδή ότι μια σχέση μπορεί να ξεκινήσει ομαλά  αλλά στη συνέχεια είναι αναμενόμενο να φανερωθούν κάποια στοιχεία που δεν θα είναι ιδανικά εξίσου. Δεν αναφερόμαστε σε μια εξ’ αρχής  δυσλειτουργική σχέση, αλλά για τη φθορά και την τριβή που υφίστανται οι σχέσεις με το πέρασμα του χρόνου. Σε αυτές όμως τις μικρές  ατέλειες και δυσμορφίες κρύβεται  η αληθινή διάσταση και η δυναμική μιας υγιούς σχέσης!  Ζούμε  τις σχέσεις και γνωρίζουμε  τους άλλους, όπως ακριβώς προσπαθούμε να γνωρίσουμε εμάς για να ζήσουμε όμορφα με ψυχική ισορροπία και συναισθηματική σταθερότητα!

Σοφία Π. Μιχαλοπούλου.

 Κλινική Ψυχοπαθολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια 

Οικογενειακή Σύμβουλος , παιδιών, έφηβων και ενηλίκων.

Université Paris VIII St. Denis- Vincennes, Paris, France.  

www.michalopoulou.gr                                                                                              info@michalopoulou.gr

www.facebook.com/michalopoulousofia

www.facebook.com/kentropsichologiaslogoueuexias

ΓΙΑΤΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΛΕΝΕ ΨΕΜΑΤΑ…

Το ψέμα, που λέει το παιδί, φαίνεται να προβληματίζει τους  γονείς.

Είναι κάτι ανησυχητικό και θέλουμε τα παιδιά μας να είναι ειλικρινή!

 Προτού όμως αρχίσουμε να θεωρούμε ότι το παιδί μας έχει πρόβλημα, πρέπει να εντοπίσουμε πότε και γιατί λέει ψέματα και να  αναλογιστούμε τι κρύβεται πίσω από τα ψέματα. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι όλα τα ψέματα δεν είναι ίδια, ώστε να χαρακτηριστεί ένα πρόσωπο και μια κατάσταση  και ότι πολλά ψέματα μπορεί να μην είναι καν ψέματα για ένα παιδί.

Το ψέμα είναι μια μεθοδολογία, ένα κόλπο που τα παιδιά μαθαίνουν και εφαρμόζουν επιτυχώς!. Είναι ένα εργαλείο, που χρησιμοποιούν από ανασφάλεια για να αποφύγουν τις συνέπειες  και για να κρύψουν ένα κακό αποτέλεσμα, μια κακή εικόνα που μπορεί να έχουν για τον εαυτό τους. Σχεδόν  όλα τα παιδιά σε κάποια στιγμή θα πουν μικρό- ψέματα, μερικά το κάνουν πολύ περισσότερο από άλλα και πιο συχνά.

Σημαντικό ρόλο παίζει η συναισθηματική κατάσταση του παιδιού και το περιβάλλον τους. Τα παιδιά που λένε συνέχεια ψέματα δεν νιώθουν καλά και ασφαλή  με τον εαυτό τους. Επίσης, τα συνεχόμενα ψέματα είναι το πρώτο σημάδι για διάφορα προβλήματα που υπάρχουν, και το καθένα  χρειάζεται διαφορετικό χειρισμό.

Κάθε γονιός χρειάζεται να προσπαθήσει να βρει  απάντηση στο ερώτημα: «Γιατί λέει ψέματα;». Ας έχουμε στο νου μας  ότι τα παιδιά μιμούνται τη συμπεριφορά των ενηλίκων  και είναι ιδιαιτέρως δύσκολο γι’ αυτά να διακρίνουν  τα ψέματα από τα «κατά συνθήκη ψεύδη».

Επίσης  μετά την προσχολική περίοδο χρειάζεται να επιδείξουμε ιδιαίτερη προσοχή, ώστε να είμαστε σε θέση να ξεχωρίσουμε το παιδί με την πλούσια και δημιουργική φαντασία από το παιδί που λέει ψέματα. Και ας μην ξεχνάμε ότι ψέμα δεν είναι μόνο η παραποίηση της αλήθειας αλλά και η απόκρυψή της (Στάινερ, 2006).

Η αντιμετώπιση  των γονιών, όταν έρχονται αντιμέτωποι με τα ψέματα των παιδιών, χρειάζεται να χαρακτηρίζεται από ψυχραιμία, παρατήρηση του φαινομένου  και ετοιμότητα. Αν οι γονείς ανησυχήσουν υπερβολικά, τότε δε θα βοηθήσουν τα παιδιά τους. Αρχικά  χρειάζεται να αφουγκραστούν το παιδί τους και να προσπαθήσουν να κατανοήσουν  τις ανάγκες τους και τις επιθυμίες τους. Στη συνέχεια είναι σημαντικό να μπορέσουν να συζητήσουν μαζί του, χωρίς να το μαλώσουν ή να το φοβίσουν. Αν χρησιμοποιούν την τιμωρία, το μόνο που θα καταφέρουν θα είναι να οδηγήσουν το παιδί στο να καταφεύγει ακόμη περισσότερο στα ψέματα για να γλιτώνει την απόρριψη, τις επικρίσεις και τις τιμωρίες.  Καλό θα ήταν να μην πούμε στα παιδιά «γιατί λες ψέματα», διότι η φράση αυτή ζητάει το λόγο και ενδεχομένως, από άμυνα, ντροπή και ενοχή, να μην πάρουμε τις απαντήσεις που θέλουμε,  προτιμότερη είναι η φράση «θα ήθελα να μου πεις την αλήθεια» ή «θα ήθελα να ακούσω τι έγινε. Αν δεν μπορείς τώρα, σκέψου το όσο θέλεις, μπορώ να περιμένω να μιλήσουμε».

Ο στόχος όταν προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε τα ψέματα των μικρών παιδιών είναι  να τους διδάξουμε τη διαφορά μεταξύ φαντασίας, αλήθειας, ψέματος και να τα βοηθήσουμε να καταλάβουν γιατί είναι σημαντικό να λένε την αλήθεια.

Κάποιοι τρόποι είναι:

1. Να σιγουρευτούμε ότι το παιδί μας πραγματικά καταλαβαίνει τη διαφορά μεταξύ φαντασίας και ψέματος. Αυτή η άσκηση  χρειάζεται να επαναληφθεί πολλές φορές και για μεγάλο χρονικό διάστημα.

2. Εφόσον τα παιδιά δεν μπορούν να κατανοήσουν απόλυτα την έννοια   του ψέματος, η τιμωρία δεν προτείνεται σαν μέθοδος αντιμετώπισης του προβλήματος, αλλά η διόρθωση και η εκμάθηση  του παιδιού. 

3. Άλλος τρόπος για να χειριστούμε την κατάσταση είναι να δώσουμε προσοχή στα σημεία που το παιδί λέει την αλήθεια και ήρεμα  να υποδείξουμε τα σημεία που φαίνεται ότι βγήκαν από τη φαντασία του.

4. Αν τα ψέματα είναι ένας τρόπος να τραβήξει το παιδί την προσοχή μας  προσπαθούμε να δίνουμε περισσότερη σημασία στις στιγμές που το παιδί μας λέει την αλήθεια και να επιβραβεύουμε αυτή του τη συμπεριφορά.

5. Όταν συζητάμε για τα ψέματα με το παιδί μας, του εξηγούμε με απλά και κατανοητά λόγια γιατί η αλήθεια είναι τόσο σημαντική και του εξηγούμε, ότι έτσι οι άνθρωποι  μπορούμε να  εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλο.

6. Βρίσκουμε άρθρα, βιβλία με παραμύθια για  το ψέμα και τις συνέπειές του. Διαβάζουμε τα παραμύθια αυτά με το παιδί μας και συζητάμε για το τι συνέβη στους χαρακτήρες της ιστορίας.

7. Εξηγούμε στο παιδί μας ότι είναι φυσιολογικό  να κάνει λάθη αρκεί να τα συζητήσει  και να προσπαθεί να τα διορθώσει. Όταν λέει την αλήθεια για κάποιο ψέμα που είπε, το βοηθάμε και το στηρίζουμε  να επανορθώσει, να αναλάβει την μικρή του ευθύνη και το επιβραβεύουμε  που είπε τελικά την αλήθεια.

8. Πολύ σημαντικό είναι να προσέχουμε τα ψέματα που λέμε εμείς οι ίδιοι, ακόμη και τα ψέματα που καμιά φορά είναι υποχρεωτικά να πούμε για να μην πληγώσουμε τους γύρω μας.  Τα μικρά παιδιά δεν έχουν την ικανότητα να κρίνουν τη διαφορά αυτή. Τα παιδιά,  έχουν τους ενήλικες ως  πρότυπο, οπότε αν μας βλέπουν να λέμε συχνά ψέματα θα μας μιμηθούν και θα αντιγράψουν την συμπεριφορά μας.

Συναισθηματικές πληγές

Συναντούμε συχνά ανθρώπους να νιώθουν προσκολλημένοι, έχοντας έναν τρόπο σκέψης πλημμυρισμένο από αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα. Αυτή η ψυχολογική κατάπτωση και στασιμότητα εκδηλώνεται μέσα από διάφορες συναισθηματικές διακυμάνσεις, όπως το άγχος, η αγωνία, η διαταραχή διατροφής, ο πανικός, η αϋπνία, η κατάθλιψη, ο θυμός, η ενοχή, η χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Το τραύμα ως λέξη, συνήθως   μας φέρνει στο νου τα σωματικά τραύματα  τα σωματικά τραύματα. Κυρίως, όμως  θα ασχοληθούμε με τα ψυχικά τραύματα και το πληγωμένο συναίσθημα , τα οποία καθορίζουν τον τρόπο που αντιδρούμε και επηρεάζουν την συναναστροφή μας με τους άλλους αλλά και την επαφή με τον εαυτό μας.

Συνήθως το άτομο που έχει υποστεί κάποιου είδους ψυχικού τραυματισμού, αναπτύσσει μια υπερευαισθησία και φόβο, σε ερεθίσματα που του θυμίζουν την τραυματική εμπειρία. Είναι πολλές οι φορές που το άτομο τυραννιέται από τις μνήμες του μέσω της οδού του ονείρου και τα εφιαλτικά σε περιεχόμενο όνειρα το φέρνουν και πάλι σε επαφή με το τραυματικό συμβάν.

Τραυματικές εμπειρίες είναι αυτές που αφήνουν ένα αποτύπωμα στον ψυχισμό και σε αυτές συγκαταλέγονται οι φυσικές καταστροφές, αυτοκινητικά δυστυχήματα, βιασμός, ληστεία, σεξουαλική κακοποίηση, απαγωγή, επανειλημμένη άσκηση σωματικής βίας στην παιδική ηλικία, παιδική εγκατάλειψη, που είναι μόνο μερικές από τις εμπειρίες που μπορούν να μας σημαδέψουν για πάντα.

Είδη τραυμάτων και συναισθηματικών πληγών

Όταν το βασικό αίσθημα ασφάλειας διαλυθεί: αυτό μπορεί να γίνει κατά την παιδική ηλικία ή και στους ενήλικες. Ξαφνικά όλα όσα σας καθόριζαν, οι άνθρωποι που θεωρούσατε σημαντικοί και ήταν οι πυλώνες σας κάθε μέρα, σας προδίδουν. Χάνετε όλα όσα σας πρόσφεραν κάποτε ασφάλεια. Έλλειψη τρυφερότητας: είναι σύνηθες για τα παιδιά που δεν λαμβάνουν επαρκή συναισθηματική υποστήριξη που ενδυναμώνει τις σχέσεις τους. Είναι επίσης σύνηθες στους συντρόφους που δεν λαμβάνουν αγάπη ή υποστήριξη από το σύντροφό τους. Αυτό είναι ένα κοινό που αφήνει μια βαθιά πληγή. Όντας το θύμα ορισμένων επιθέσεων: η σωματική επίθεση ή προσβολή της αυτοεκτίμησης ή όταν παραβιάζεται η δύναμη της θέλησής σας καθώς έχετε το δικαίωμα να έχετε τη δική σας άποψη, τις δικές σας αξίες και συμπεριφορά. Όλα αυτά είναι κοινές επιθέσεις που αφήνουν γενικά σοβαρά τραύματα.

Πάντα είναι ενδιαφέρον να σκεφτόμαστε πράγματα όσον αφορά στα ανθρώπινα συναισθήματα. Τα αρνητικά συναισθήματα μας βοηθούν να καταλάβουμε ότι κάτι πάει δεν πάει καλά και μπορούν να μας βοηθήσουν να το διορθώσουμε. Ποτέ δεν πρέπει να σας παραλύουν. Παρόμοια, στόχος των θετικών συναισθημάτων είναι να μας συνδέουν με τους ανθρώπους γύρω μας. Συνεπώς: Έχετε το δικαίωμα να είστε λυπημένοι, αποκαρδιωμένοι και θυμωμένοι. Αυτά τα συναισθήματα δεν χρειάζεται να είναι μόνιμα αλλά θα σας βοηθήσουν να καταλάβετε ότι κάτι δεν πάει καλά και πρέπει να αντιδράσετε και να παλέψετε. Δεν είστε αδύναμοι επειδή ζητάτε βοήθεια, για να πείτε ότι δεν είστε καλά, ότι έχετε έρθει αντιμέτωποι με πολλά εμπόδια. Επομένως, μη διστάσετε να μιλήσετε σε κάποιον που θα σας ακούσει πραγματικά και θα σας βοηθήσει. Πρέπει να καταλάβετε ότι το παρελθόν έχει περάσει. Έχει ήδη συμβεί, η πληγή είναι βαθιά και πιθανότατα δεν θα θεραπευτεί πλήρως. Αλλά πρέπει να κατανοήσετε ότι: Το μυαλό δεν ξεχνά αλλά σας επιτρέπει να συνεχίζετε να ζείτε χωρίς να πονάτε τόσο πολύ. Οι πληγές θεραπεύονται όταν τις καλύπτουμε με νέες ελπίδες, νέα όνειρα που μας βοηθούν να απελευθερωθούμε από το παρελθόν. Υποστηρίξτε τον εαυτό σας με ανθρώπους που σας αγαπούν πραγματικά. Παλέψτε για να φροντίσετε τον εαυτό σας και να τον αγαπάτε κάθε μέρα, όπως το αξίζει. Οτιδήποτε και αν σας έκανε κάποιος στο παρελθόν, δεν πρέπει να καθορίζει αυτό που είστε σήμερα.

Μια επώδυνη εμπειρία αποτελεί μια δυνητική τραυματική εμπειρία στην περίπτωση που το άτομο που έχει πληγεί εμφανίζει για μεγάλο χρονικό διάστημα, μετά από την εμπειρία αυτή, σοβαρά προβλήματα. Μόνον τότε μπορούμε να μιλάμε για ψυχικό τραύμα και τραυματική εμπειρία. Οι διάφορες σωματικές και ψυχικές αντιδράσεις -όπως δυσκολίες ύπνου, άγχος, αποστασιοποίηση κ.ά.-, μετά από ένα σοβαρό γεγονός που πλήττει κάποιον, είναι απόλυτα φυσιολογικές και αναμενόμενες. Όταν, όμως, τα διάφορα ψυχοσωματικά συμπτώματα συνεχίζουν να υπάρχουν ή/και να επιδεινώνονται, και μετά από την πάροδο περίπου έξι μηνών, τότε μιλάμε για ύπαρξη ψυχικού τραύματος που χρίζει θεραπευτικής αντιμετώπισης.

Τα συναισθηματικά τραύματα εκφράζουν την παρουσία τους μέσα από τα συναισθήματα μας. Όταν νοιώθουμε έντονο ή μόνιμο άγχος, έντονο φόβο ή ανησυχία για τη ζωή μας, για την κριτική ή την απόρριψη των άλλων, το άγνωστο, την αποτυχία, την επιτυχία, ή όταν βιώνουμε έντονα συναισθήματα σύγχυσης, μπερδέματος, θλίψης ή μας πνίγουν όσα νοιώθουμε, τότε πρόκειται για καθαρά συμπτώματα παλιότερων τραυμάτων μας που αγγίζονται ξανά μέσα από στις σημερινές συνθήκες της ζωής μας.

Συχνά ο τρόπος με τον οποίο βιώνουμε τη ζωή μας, το αίσθημα κενού, η βαθύτερη έλλειψη νοήματος, η έντονη ανησυχία για τα οικονομικά, η υπεραπασχόληση με τη δουλειά, αλλά και οι προσωπικές δυσκολίες στο να δημιουργούμε ικανοποιητικές σχέσεις με τους άλλους, να βρούμε τον κατάλληλο σύντροφο, η δυσκολία να εμπιστευτούμε τους άλλους ή ακόμα στο να παίρνουμε αποφάσεις, προέρχονται επίσης από τις πρώτες εμπειρίες κι εγγραφές της ζωής μας. Αναμφισβήτητα το ίδιο ισχύει για την χαμηλή αυτοεκτίμηση, την τάση για αυτοενοχοποίηση και φυσικά την έντονη αρνητική κριτική προς τους άλλους ή τον εαυτό μας.

Θεραπευτική αντιμετώπιση

Οι σημαντικότερες συνιστώσες της θεραπευτικής αντιμετώπισης μιας κρίσης, στην επείγουσα φάση της, που τυγχάνουν μιας ευρείας αποδοχής εξαιτίας επαρκούς επιστημονικής τεκμηρίωσης, είναι:

α)   η ενίσχυση μιας αίσθησης ασφάλειας

β)   η ενίσχυση μιας αίσθησης εμπιστοσύνης προς τον ίδιο τον εαυτό και στην ικανότητα της κοινωνίας να διαχειριστεί αποτελεσματικά τα προβλήματα που έχουν προκύψει

γ)   η ενίσχυση μιας αίσθησης συνύπαρξης και κοινότητας με άλλους

δ)   ο καθησυχασμός και

ε)   η ενίσχυση μιας αίσθησης ελπίδας

Με άλλα λόγια, κατά τη διάρκεια της επείγουσας φάσης μιας κρίσης, πριμοδοτούμε και δίνουμε προτεραιότητα σε μια αίσθηση ασφάλειας και σιγουριάς, καθώς και στις ειδικές ανάγκες του ατόμου, και όχι τόσο στη συναισθηματική επεξεργασία του γεγονότος, όπως γίνονταν παλαιότερα.

Ευτυχία είναι οι στιγμές μας.

Δεν υπάρχει στη ζωή πιο μεγάλη απόλαυση ούτε πιο μεγάλη ευτυχία

από το να μην έχεις συνείδηση ότι ζεις

Giacomo Leopardi, Η Θεωρία της Ηδονής.

Μια έρευνα τις αποκαλύπτει…

Ευτυχία είναι η ψυχική ικανοποίηση του ανθρώπου, προερχόμενη από την εκπλήρωση των επιθυμιών και την επιτυχία των σκοπών του. Δεν υπάρχει μόνιμη ευτυχία, υπάρχουν μόνο στιγμές ευτυχίας.

Στη σύγχρονη εποχή οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν ευτυχία την υλική ευμάρεια, τα υλικά αγαθά, την ανάπτυξη της τεχνολογίας, τα κοινωνικά αξιώματα, τη δόξα,  ενώ άλλοι πιστεύουν πως ο πλούσιος είναι ευτυχισμένος. Έτσι, όταν αυτά χαθούν, χάνεται και η ευτυχία τους.

Ο Αριστοτέλης στα ηθικά του συγγράμματα διακρίνει την ευτυχία, η οποία μπορεί να είναι προϊόν τύχης και πρόσκαιρη, από την ευδαιμονία, η οποία συνδέεται με τη διαβίωση και τη δράση σύμφωνα με τις ηθικές αρετές και τη λογική.

Η ευτυχία δεν είναι εξ ολοκλήρου στο χέρι μας. Όμως, πέρα από τις μη ελεγχόμενες συνθήκες, υπάρχουν και συνήθειες που την αποκλείουν από την καθημερινότητά μας χωρίς να το καταλαβαίνουμε, όπως επισημαίνει μια έρευνα. 

Μπορούμε όλοι να νιώσουμε την ευτυχία, αρκεί να κάνουμε ορισμένα συνειδητά βήματα που θα μας επιτρέψουν να την απολαύσουμε, υποστηρίζει η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας δρ. Sonja Lyubomirsky.

Η επιστήμονας Sonja Lyubomirsky του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια λέει ότι το 40% της ευτυχίας μας εξαρτάται από εμάς και μόνο. Υπάρχουν μερικές «περιοχές» στις οποίες πέφτουμε όλοι όταν περνάμε πιο σκοτεινές περιόδους. Όμως οι χρόνια δυσαρεστημένοι άνθρωποι έχουν μπει σε μια αυτόματη διαδικασία να μη βγαίνουν σχεδόν ποτέ από αυτές, σαν να έχει αλλάξει μόνιμα το πρίσμα μέσα από το οποίο βλέπουν τα πράγματα. Η διακεκριμένη καθηγήτρια έχει αφιερώσει το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας της στην επιστημονική μελέτη της ευτυχίας, μιας έννοιας με την οποία έχουν ασχοληθεί κορυφαίοι φιλόσοφοι και στοχαστές, από τον Αριστοτέλη έως τον πατέρα της ψυχανάλυσης Σίγκμουντ Φρόιντ. Αν και πολλοί θα διαφωνήσουν ως προς το ποιος ακριβώς είναι ο ορισμός της ευτυχίας, κανείς δεν θα αρνηθεί ότι πρόκειται για μια κατάσταση που όλοι μπορούμε να αναγνωρίσουμε όταν τη βιώνουμε, ενώ είμαστε σε θέση να καταλάβουμε πότε δεν είμαστε ευτυχισμένοι. Η δρ. Lyubomirsky δεν θεωρεί την αναζήτηση της ευτυχίας μάταιη.  Δίνει, ωστόσο, πολύ μεγάλη σημασία σε έναν σημαντικό παράγοντα: τον κόπο και την επιμονή που χρειάζονται για τη διατήρησή της. 

Οι  6 παγίδες που συναντούμε στο δρόμο για την  ευτυχίας μας είναι οι εξής:

ΕΣΤΙΑΖΟΥΜΕ ΣΤΑ ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ.

 Ναι, η ζωή είναι σκληρή. Αλλά αυτό δεν υπερισχύει απαραίτητα όλων των άλλων όψεων που μπορεί να έχει. Πολλές φορές είναι δύσκολη, όμως μπορεί να είναι και γλυκιά, δημιουργική, προκλητική, διασκεδαστική. Η σκέψη της σκληρότητας, όταν μπαίνει στο κεφάλι μας ως αυτοματισμός, μας εμποδίζει να βρούμε τρόπους για να βγούμε από όποια κατάσταση μας χαλάει. Χάνουμε την προοπτική και δεν βλέπουμε τα καλά που μπορεί να συμβαίνουν. 

ΔΕΝ ΠΙΣΤΕΟΥΜΕ ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΜΠΙΣΤΕΥΟΜΑΣΤΕ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ.

 Σίγουρα δεν είναι όλοι άξιοι εμπιστοσύνης, όμως όταν πορευόμαστε διαρκώς καχύποπτοι, εμφανίζουμε μια τάση να εστιάζουμε περισσότερο στα λάθη των άλλων από όσο στα καλά που μπορεί να έχουν. Τέτοιες σκέψεις κλείνουν πολλές πόρτες στις ανθρώπινες σχέσεις, με αποτέλεσμα να νιώθουμε μόνοι και απογοητευμένοι από τους άλλους ανθρώπους.

ΚΑΝΟΥΜΕ ΣΥΓΚΡΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ ΜΑΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΓΥΡΩ ΜΑΣ. 

«Γιατί αυτός/ή και όχι εγώ;» Μια φράση-δηλητήριο όχι για τη χαρά του άλλου αλλά για τη δική μας. Διότι όταν μπαίνουμε σε αυτή τη διαδικασία, νιώθουμε αυτομάτως αδικημένοι. Ας το δούμε λοιπόν ανάποδα. Τι καλά έχουμε εμείς που δεν τα έχει ο απέναντι; 

ΕΠΙΔΙΩΚΟΥΜΕ ΝΑ ΕΛΕΓΞΟΥΜΕ ΤΑ ΠΑΝΤΑ.

Η ζωή όμως έχει άλλα σχέδια και πάντα μας βάζει τρικλοποδιές. Γι' αυτό πρέπει να είμαστε λίγο πιο ελαστικοί με τον εαυτό μας αλλά και με τον τρόπο που έρχονται τα πράγματα. Όπως έλεγε και ο Αριστοτέλης δηλαδή: «Όταν τα πράγματα δεν έρχονται όπως τα θέλεις, χρησιμοποίησέ τα όπως έρχονται». 

ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΥΜΕ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΑΣ ΔΙΑΡΚΩΣ.

Δεν ωφελεί και πολύ να γκρινιάζουμε νύχτα-μέρα για πράγματα που δεν μπορούμε να αλλάξουμε. Ούτε το να αναμασάμε το τι έγινε στο παρελθόν (πράγμα που ούτε αλλάζει, ούτε θα μας κάνει να νιώσουμε καλύτερα). Όσο μιλάμε για τα προβλήματά μας, τόσο περισσότερο γιγαντώνονται στο κεφάλι μας. Είναι υγιές να τα συζητάμε αλλά όχι συνέχεια. Μας κάνει κακό στην ψυχολογία. Οι πιο χαρούμενοι άνθρωποι ζουν περισσότερο στο παρόν και στο τι μπορούν να κάνουν για να είναι καλύτερα από σήμερα και μετά, και λιγότερο στο παρελθόν που πέρασε και πάει.

ΦΟΒΟΜΑΣΤΕ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ  ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ. 

Ανθρώπινος ο φόβος και οι αγωνίες μας για το άγνωστο. Όμως το να χρειαστεί να κολυμπήσουμε κάποιες στιγμές σε άγνωστα και σκοτεινά νερά είναι μέσα στο πρόγραμμα. Και είναι σωστό όποτε μπορούμε να είμαστε διορατικοί και να προετοιμαζόμαστε για πιθανόν όχι και πολύ ευχάριστες ή εύκολες μελλοντικές εμπειρίες, όμως δεν οφελεί να ανησυχούμε υπερβολικά. Μια καλή τεχνική είναι όταν νιώθουμε πως η ανησυχία μας για κάτι μεγαλώνει πολύ, να ρωτήσουμε τον εαυτό μας αν μπορούμε να κάνουμε αυτή τη στιγμή κάτι γι' αυτό. Αν η απάντηση είναι θετική, τότε ας καταστρώσουμε ένα σχέδιο. Αν όμως είναι αρνητική, τότε πρέπει να βγούμε συνειδητά από τον φόβο και να εστιάσουμε στο εδώ και τώρα. 

Η διατήρηση της ευτυχίας.

«Είναι εύκολο να εφαρμόσει κάποιος τα βήματα που οδηγούν στην ευτυχία και να δει αποτελέσματα, αλλά δεν είναι εύκολο να διατηρήσει την ευτυχία», είπε  η δρ. Lyubomirsky. Και προσέθεσε: «Όπως συμβαίνει και με κάθε άλλο σημαντικό στόχο της ζωής (π.χ. ανατροφή των παιδιών, επαγγελματική πρόοδος), το να γίνει κάποιος ευτυχισμένος απαιτεί προσπάθεια, κόπο και δέσμευση. Είναι απαραίτητο να αλλάξουμε ριζικά τις συνήθειές μας -τον τρόπο που σκεφτόμαστε και συμπεριφερόμαστε- και το πιο πιθανό είναι ότι θα χρειαστεί να κοπιάσουμε πολύ όσον αφορά την εφαρμογή των στρατηγικών που αυξάνουν την ευτυχία καθημερινά στη ζωή μας». 

Η ερωτική απογοήτευση

«Τι καημός ν’ αγαπάς και να μην αγαπιέσαι», λέει ένα λαϊκό τραγούδι και πολλοί ταυτίζονται με μιας με τον στίχο και νιώθουν να πλημμυρίζουν από μια καταιγίδα πολύχρωμων συναισθημάτων χωρισμού και πόνου, ενώ ταυτόχρονα υποφέρουν και συμπάσχουν.

 Αναρωτιόμαστε αν υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι δεν έχουν βιώσει κάποια στιγμή στη ζωή τους ,αυτή την «οδυνηρή κατάσταση» και κατ’ επέκταση διδακτική εμπειρία ζωής .

Η ερωτική απογοήτευση είναι ένα από τα πιο δυσάρεστα συναισθήματα που βιώνει κάποιος στην πορεία της ζωής του. Ο άνθρωπος που τη βιώνει νοιώθει αίσθημα κενού, εγκατάλειψη, μοναξιά, προδοσία, έλλειψη αυτοεκτίμησης και μελαγχολία. Ο πόνος που νοιώθει κάποιος μπροστά στον χαμένο  έρωτα συγκρίνεται ακόμα και με εκείνον της απώλειας ατόμου. Το άτομο βιώνοντας την απώλεια του ερωτικού συντρόφου νοιώθει έντονα συναισθήματα απογοήτευσης , απελπισίας, άρνησης, θυμού, εκδίκησης και θλίψης.

Ο άνθρωπος που βρίσκεται αντιμέτωπος με την ερωτική απογοήτευση ας προσπαθήσει να βρει διεξόδους με διάφορες ασχολίες ώστε να μην προσκολλάται σε μία απογοήτευση που μόνο με πόνο του γεμίζει την ψυχή. Η ενασχόληση με ένα άθλημα, νέες φιλίες ή μία εργασία θα βοηθήσουν έναν άνθρωπο που έχει υποστεί μία συναισθηματική πληγή να αποκτήσει μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση και να νοιώσει άξιος και αποδεκτός.

Καλό θα ήταν ένας άνθρωπος να ξεφύγει από την έντονη αρνητική  κριτική του εαυτού. Συνήθως όταν θεωρούμε τον εαυτό μας θύματα απόρριψης ή εγκατάλειψης  συναισθηματικής, κυριαρχεί  μέσα μας  η έντονη πεποίθηση ότι είμαστε άτυχοι  και ανεπαρκής  να αγαπηθούμε. Κάνοντας υποθέσεις τύπου  αν ήμουν ομορφότερος, εξυπνότερος, πετυχημένος, πλουσιότερος, το άλλο άτομο θα με ήθελε, πέφτουμε στην παγίδα να απορρίψουμε και εμείς τον εαυτό μας. Ο άνθρωπος που αγαπάει  πραγματικά τον εαυτό του ξέρει ότι η πρωταρχική ανάγκη είναι να αγαπήσει εκείνος αληθινά τον εαυτό του και όχι κάποιος άλλος. Ξέρει ότι η αξία του δεν κρίνεται από τους γύρω του και η ευτυχία του βρίσκεται ήδη μέσα του, δεν υπάρχει σε έναν άλλον άνθρωπο και μόνο αν βρίσκεται αυτός στη ζωή του . Ο άνθρωπος οφείλει  να γνωρίζει ότι αξίζει περισσότερα από αυτά που κάποιοι άνθρωποι του δίνουν ή του δείχνουν.

Πώς διαχειριζόμαστε μια απογοήτευση;

Τι γίνεται λοιπόν μετά το πρώτο σοκ; Τα συναισθήματα της απογοήτευσης γίνονται ένας τοίχος, το οποίο εμποδίζει  την επαφή από τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό σημαίνει ότι το απογοητευμένο άτομο αδυνατεί να δει τα πράγματα πέρα από τον εαυτό του ή να λάβει υπόψη του άλλες απόψεις και πληροφορίες. Ο θυμός τον οποίο βιώνει το απογοητευμένο άτομο, τόσο προς τον εαυτό του όσο και προς τους άλλους, αποτελεί μια δυσκολία στο να ξεπεράσει την κατάσταση της διακοπής της σχέσης.

Έτσι, μια βασική αρχή μετά την απογοήτευση είναι να κάνει τον απολογισμό του και να αξιολογήσει κανείς, τι ακριβώς σκέφτεται και πώς αυτές οι σκέψεις οδηγούν στα αρνητικά συναισθήματα και κατ’ επέκταση πως μπορεί να  αντιμετωπίσει μια απογοήτευση.

Αυτό που χρειάζεται λοιπόν είναι να εξετάσει τα γεγονότα και  τα στοιχεία εκείνα που επηρέασαν την κατάσταση για π.χ τι πιστεύει ότι έγινε, γιατί πιστεύει ότι συνέβη έτσι, τι πραγματικά έγινε, πώς βλέπει το συγκεκριμένο συμβάν κάποιο άλλο εμπλεκόμενο άτομο και πώς θα έβλεπε την κατάσταση ένα άλλο ουδέτερο άτομο .

Εξίσου σημαντικό είναι να εξετάσει κανείς το περιεχόμενο των σκέψεων του και το πώς ένιωσε, π.χ αν αυτές είναι καταστροφικές (τώρα όλα τελείωσαν, δεν θα μπορέσω ποτέ να ξανακάνω σχέση, ή αν προβλέπουν κάποια καταστροφή και αδιέξοδο (αφού μου συνέβη αυτό, τότε θα συμβεί κάτι ακόμα χειρότερο και δεν θα έχω μέλλον), τότε το άτομο οδηγεί τον εαυτό του σε μια κατεύθυνση χωρίς επιστροφή και δεν αφήνει περιθώρια και δυνατότητα να δυναμώσει και να συνέλθει.

Ο αυτοσεβασμός και η αξιοπρέπεια είναι έννοιες καθοριστικές  στο πώς να χειριστεί κανείς μια δύσκολη κατάσταση, δηλαδή χωρίς δραματικές εκφράσεις και ακραίες εκδηλώσεις, υπερβολές σε πράξεις και λόγια , δηλώσεις και αντιδράσεις για τις οποίες, επιπόλαιες για τις οποίες  ίσως μετανιώσει το άτομο. Με αυτό τον τρόπο βοηθάει τον εαυτό του να μην χάσει τον έλεγχο και παρεκτραπεί, με την έννοια ότι βάζει κάποια όρια στην συμπεριφορά του, αφού έτσι διαχειρίζεται  τον πόνο και τη λύπη του.

Ο ρεαλισμός και  η πραγματική διάσταση της κατάστασης είναι επίσης σημαντικοί παράγοντες, για να καταλάβει το άτομο ότι δεν είναι πάντα δυνατό να πετυχαίνουν όλα τα σχέδια και να επιβεβαιώνονται όλες οι προσδοκίες, οπότε δεν υπάρχει λόγος να λειτουργεί κανείς πιστεύοντας ότι όλα θα πάνε ακριβώς όπως τα σχεδίασε με αποτέλεσμα να απογοητευτεί.

Τέλος, μια νότα  αισιοδοξίας είναι πάντα απαραίτητη και αναγκαία, ώστε το άτομο  να αποτιμήσει την αρνητική κατάσταση, να υπολογίσει πιθανές διορθωτικές κινήσεις και μελλοντικούς χειρισμούς και να καταλάβει  ότι θα υπάρξει και η επόμενη  φορά που θα δημιουργήσει σχέση έχοντας νέες ευκαιρίες για να νιώσει όμορφα και να μοιραστεί όμορφα συναισθήματα.

Βοηθάει να έχουμε κατά νου  ως γνώμονα την πρόληψη:

Πρόληψη είναι όταν προλαμβάνουμε τον εαυτό μας μόλις υποστούμε το τραύμα ώστε, με  επεξεργασία των  σκέψεων μας, να “δούμε” μέσα μας σφαιρικά την εικόνα της  σχέση μας  και τις συμπεριφορές μας, τις αρνητικές και εκδικητικές σκέψεις  να τις  απορρίψουμε πριν γίνουν γεγονός. Για να κατορθώσουμε όμως κάτι τέτοιο, πρέπει πρώτα να αποκτήσουμε την ικανότητα να διακρίνουμε τα συναισθήματα και την δομή της προσωπικότητας μας,, κάτι που γίνεται με ειλικρίνεια προς τον εαυτό μας και με εξάσκηση. Στην πράξη θα μας βοηθήσει και θα μας ξεμπλοκάρει να ακολουθήσουμε τα εξής:

1.Δεν γινόμαστε αυτόματα σε λιγότερο άξια, επαρκή ή επιθυμητά άτομα μόνο και μόνο επειδή κάποιος μας χώρισε και μας εγκατέλειψε.

2.Διατηρούμε επαφή με όλα τα  συναισθήματά μας και τα αρνητικά  και τα βιώνουμε όσο είναι δυνατόν αμεσότερα, προσπαθώντας, ταυτόχρονα, να κάνουμε και πράγματα ευχάριστα, και δημιουργικά.

3.Επικοινωνούμε  με άτομα της εμπιστοσύνης μας για τα συναισθήματα και τις σκέψεις μας.

4.Βοηθά, η καταγραφή τους σε κάποιο ημερολόγιο.

5.Αποσύρουμε πράγματα και αποφεύγουμε καταστάσεις που μας υπενθυμίζουν το πρόσωπο που μας εγκατέλειψε και που μας κάνουν να νιώθουμε άσχημα και να διαιωνίζουν  τον πόνο , π.χ. δώρα, φωτογραφίες, τηλεφωνικά νούμερα, μέσα κοινωνικής δικτύωσης , τραγούδια κ.τ.λ

Σοφία Π. Μιχαλοπούλου

MSc Κλινική Ψυχοπαθολόγος- Εικαστική Ψυχοθεραπεύτρια

Παιδιών – Εφήβων-Ενηλίκων.

Universite Paris VIII- St.Denis- Vincennes,France

email: info@michalopoulou.gr

www. michalopoulou.gr

www.facebook.com/ Σοφία Π. Μιχαλοπούλου

                                                         

                                                           Έγκλημα και Ψυχολογία.

Όλο και πιο συχνά, τα τελευταία χρόνια, γινόμαστε γνώστες όλο και περισσότερων εγκληματικών πράξεων που έχουν διαπραχθεί τόσο κοντά μας αλλά και παγκοσμίως. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης καθιστούν πολύ εύκολη την άμεση  ενημέρωση αλλά ταυτοχρόνως και μερικές φορές και πιο δραματική από ότι είναι στην πραγματικότητα. Ειδικότερα όταν πρόκειται για ένα  ανεξιχνίαστο, σοκαριστικό έγκλημα, τα ΜΜΕ  πολλές φορές διογκώνουν τα γεγονότα και τα επαναλαμβάνουν ξανά και ξανά με λεπτομέρειες προκειμένου να αυξήσουν τις θεαματικότητες.  Αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να κλείνουμε τα μάτια σε όσα συμβαίνουν γύρω μας, καθημερινά  συμβαίνουν αποτρόπαια συμβάντα  και εγκλήματα, τα οποία ο απλός νους δε μπορεί να συλλάβει. Όταν συμβαίνει ένα τέτοιο γεγονός, που ξεπερνά τα όρια της ανθρώπινης λογικής και ψυχικής αντοχής , είναι ευρέως γνωστό πως πολύ συχνά τείνουμε να αποδίδουμε στο δράστη τον τίτλο του ψυχολογικά διαταραγμένου και συνήθως θεωρούμε ότι κάτι δεν «πάει καλά».  

Σίγουρα έχουμε, αναρωτηθεί  πως είναι δυνατόν ένας άνθρωπος να συμπεριφερθεί με τόσο ακραίο βίαιο τρόπο σε έναν συνάνθρωπό του ώστε να καταλήξει να του αφαιρέσει τη ζωή,  χωρίς να υπάρχει σημαντικός λόγος, ο οποίος τον οδήγησε  σε αυτήν την αποτρόπαια πράξη; H πρώτη σκέψη σας πιθανόν να αναφέρεται σε ενδεχόμενη ψυχική  διαταραχή από την οποία φαίνεται να πάσχει το άτομο που διαπράττει έγκλημα. Όμως ψυχολογικές έρευνες αποδεικνύουν ότι ακόμη και άτομα τα οποία δεν είναι ψυχικά άρρωστα ενδέχεται να διαπράξουν στυγερά εγκλήματα και φόνους. Άλλωστε ο μύθος του ψυχασθενούς εγκληματία, έχει καταρριφθεί προ πολλού στην εγκληματολογία, για πολλά αδικήματα. Βεβαίως τα άτομα αυτά μπορεί να μην είναι ψυχικά άρρωστα με την έννοια της ύπαρξης και της διάγνωσης μιας ψυχοπαθολογικής εκτίμησης, ωστόσο ενδέχεται να αντιμετωπίζουν από ήπια έως σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα.

Η προσωπικότητα και η συμπεριφορά του εγκληματία χαρακτηρίζεται από έλλειψη ψυχικής ισορροπία, διαταραχή της συμπεριφοράς, έλλειψη συναισθηματικής ισορροπίας και παρορμητικότητα. Η ύπαρξη της «αρχής της πραγματικότητας», είναι δυνατά διαταραγμένη χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έχει παραληρηματική βάση και οργάνωση είναι ενδεικτικό εξάλλου ότι δε χαρακτηρίζονται από μια συγκεκριμένη και τυπική νευρωτική ή ψυχωτική συμπτωματολογία, σύμφωνα με την ψυχιατρική βιβλιογραφία.

Δείχνουν ευερεθιστικότητα, καχυποψία, είναι ευσυγκίνητοι, συναισθηματικά ανώριμοι με στοιχεία υστερικά και πολλές φορές παρανοϊκά. Η ανωριμότητα αυτή εκφράζεται και μέσα από το γεγονός ότι προσπαθούν να βλάψουν και να κάνουν τους άλλους να υποφέρουν είτε με λόγια είτε με πράξεις. Η παρορμητικότητα είναι χαρακτηριστικό στοιχείο της προσωπικότητας τους γιατί περνά στη δράση και εμφανίζουν έλλειψη προσαρμογής. Εδώ παρατηρούμε την διαδρομή και το πέρασμα  από την κακή παράλογη σκέψη στην ακραία  πράξη, ως και το έγκλημα.

Η ηθική, ο προσωπικός ηθικός έλεγχος του κοινωνικοποιημένου ατόμου  δεν υφίσταται και δεν λειτουργεί καθόλου θα λέγαμε ως  αφετηρία αυτοελέγχου και αυτοκυριαρχίας στο βίαιο ανορίοτο ένστικτο πριν εκδηλωθεί .

Μερικές ψυχολογικές μορφολογικές προσεγγίσεις και θεωρίες επιχειρούν να ανακαλύψουν τους βασικούς παράγοντες της προσωπικότητας, δηλαδή τι προδιαθέτει τα άτομα να ενεργούν κατά συγκεκριμένους και συνεπείς οριοθετημένους τρόπους. Είναι οι αιτίες βιολογικές και καθορισμένες από τη γενετική μας κατασκευή ή πρόκειται για κάτι που μαθαίνεται από το κοινωνικό μας περιβάλλον, αυτό που μας κάνει να βλέπουμε τον κόσμο με ένα συγκεκριμένο τρόπο;

Αξίζει να σημειωθεί ότι όλα τα εγκλήματα έχουν στοιχεία αρχαίας τραγωδίας, γιατί το έγκλημα είναι μια δυναμική και πολυσύνθετη διαδικασία. Mπορεί το πέρασμα στην πράξη να είναι αστραπιαίο, όπως στα εγκλήματα πάθους, αλλά οι προεγκληματικές καταστάσεις, δηλαδή το υπέδαφος που καλλιεργείται πριν από το έγκλημα και η προσωπικότητα του δράστη και του θύματος, τα βιώματα και το περιβάλλον ανατροφής  είναι τα κομμάτια ενός παζλ που πρέπει να μπουν το καθένα στη θέση του για να έχουμε αυτό το αποτέλεσμα και το ψυχολογικό προφίλ του δράστη . Aν κάτι απ’ αυτά δεν κολλήσει νοσηρά , δεν θα έχουμε πέρασμα στην εγκληματική πράξη.

Συνοψίζοντας όλα αυτά καταλήγουμε σε κάποιες θέσεις  που αφορούν τις εκδοχές  της ψυχοπαθολογίας της προσωπικότητας ενός ατόμου που είτε είναι γεννημένος δολοφόνος είτε γίνεται κάτω από συγκεκριμένες  περιστάσεις. Όπως λέει η επιστήμη της εγκληματολογίας και ο εγκληματολόγος R. Gassien έχουμε τεσσάρων ειδών εγκλήματα τα πρωτόγονα, τα οποία χαρακτηρίζονται από το γεγονός της ανικανότητας να ελέγξουν τις ορμές τους οι εγκληματίες. Δεύτερον τα ιδιοτελή που γίνονται για να απελευθερωθεί ο δράστης από μια δύσκολη κατά αυτόν κατάσταση. Τρίτον εγκλήματα πάθους, ιδεολογίας (πολιτικής, θρησκευτικού φανατισμού), ευθανασίας, εκδίκησης, αυτοτιμωρίας και τέταρτον εγκλήματα οργανωμένα και μελετημένα  (ληστείες, ναρκωτικά, οικονομικές υπεξαιρέσεις ).

Τέλος, είναι πολύ σημαντικό να αναφέρουμε  ότι η βία μπορεί εύκολα να γεννηθεί σε έναν υγιή άνθρωπο, όσο εύκολα μπορεί να δημιουργηθεί και σε έναν θεωρητικά ψυχικά διαταραγμένο άτομο. Δεν είναι επαρκές να μιλάμε για αυτά τα δύο με στερεοτυπικό τρόπο, καθώς οποιοσδήποτε άνθρωπος που απομονώνεται, περιθωριοποιείται, απομακρύνεται από τις πηγές χαράς και το κοινωνικό περιβάλλον  υποστήριξης και δεν λαμβάνει , όσα έχει ανάγκη ως άτομο και προσωπικότητα, είναι πιθανό κάποια στιγμή στη ζωή του να εκδηλώσει επιθετικότητα και βίαιη συμπεριφορά μέσω διάφορων συνθηκών και καταστάσεων υπό την επίδραση πολλών  παραγόντων. Γι’ αυτό, η στήριξη, η ενημέρωση, ο πολιτισμός, η κοινωνική μέριμνα, ο τομέας της υγείας, οι κοινωνικοί φορείς , η οικογένεια, η παιδεία   και το ενδιαφέρον του καθενός προς τον συνάνθρωπο είναι πραγματικά αυτό μόνο που μπορεί  να συντελέσει καταλυτικά  στην ουσιαστική μείωση των εγκληματικών ενεργειών ανά τον κόσμο και όχι η αδιάφορη  και ψυχρή περιθωριοποίηση μεμονωμένων ομάδων ή προσώπων, στιγματίζοντας τα.