Έγκλημα και Ψυχολογία.
Όλο και πιο συχνά, τα τελευταία χρόνια,
γινόμαστε γνώστες όλο και περισσότερων εγκληματικών πράξεων που έχουν
διαπραχθεί τόσο κοντά μας αλλά και παγκοσμίως. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης καθιστούν
πολύ εύκολη την άμεση ενημέρωση αλλά
ταυτοχρόνως και μερικές φορές και πιο δραματική από ότι είναι στην
πραγματικότητα. Ειδικότερα όταν πρόκειται για ένα ανεξιχνίαστο, σοκαριστικό έγκλημα, τα
ΜΜΕ πολλές φορές διογκώνουν τα γεγονότα
και τα επαναλαμβάνουν ξανά και ξανά με λεπτομέρειες προκειμένου να αυξήσουν τις
θεαματικότητες. Αυτό δεν σημαίνει πως
πρέπει να κλείνουμε τα μάτια σε όσα συμβαίνουν γύρω μας, καθημερινά συμβαίνουν αποτρόπαια συμβάντα και εγκλήματα, τα οποία ο απλός νους δε μπορεί
να συλλάβει. Όταν συμβαίνει ένα τέτοιο γεγονός, που ξεπερνά τα όρια της
ανθρώπινης λογικής και ψυχικής αντοχής , είναι ευρέως γνωστό πως πολύ συχνά
τείνουμε να αποδίδουμε στο δράστη τον τίτλο του ψυχολογικά διαταραγμένου
και συνήθως θεωρούμε ότι κάτι δεν «πάει καλά».
Σίγουρα έχουμε, αναρωτηθεί πως είναι δυνατόν ένας άνθρωπος να
συμπεριφερθεί με τόσο ακραίο βίαιο τρόπο σε έναν συνάνθρωπό του ώστε να
καταλήξει να του αφαιρέσει τη ζωή, χωρίς
να υπάρχει σημαντικός λόγος, ο οποίος τον οδήγησε σε αυτήν την αποτρόπαια πράξη; H πρώτη σκέψη
σας πιθανόν να αναφέρεται σε ενδεχόμενη ψυχική διαταραχή από την οποία φαίνεται να πάσχει το
άτομο που διαπράττει έγκλημα. Όμως ψυχολογικές έρευνες αποδεικνύουν ότι ακόμη
και άτομα τα οποία δεν είναι ψυχικά άρρωστα ενδέχεται να διαπράξουν στυγερά
εγκλήματα και φόνους. Άλλωστε ο μύθος του ψυχασθενούς εγκληματία, έχει
καταρριφθεί προ πολλού στην εγκληματολογία, για πολλά αδικήματα. Βεβαίως τα
άτομα αυτά μπορεί να μην είναι ψυχικά άρρωστα με την έννοια της ύπαρξης και της
διάγνωσης μιας ψυχοπαθολογικής εκτίμησης, ωστόσο ενδέχεται να αντιμετωπίζουν
από ήπια έως σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα.
Η προσωπικότητα και η συμπεριφορά του εγκληματία χαρακτηρίζεται από έλλειψη ψυχικής ισορροπία, διαταραχή της συμπεριφοράς,
έλλειψη συναισθηματικής ισορροπίας και παρορμητικότητα. Η ύπαρξη της «αρχής της
πραγματικότητας», είναι δυνατά διαταραγμένη χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έχει
παραληρηματική βάση και οργάνωση είναι ενδεικτικό εξάλλου ότι δε
χαρακτηρίζονται από μια συγκεκριμένη και τυπική νευρωτική ή ψυχωτική
συμπτωματολογία, σύμφωνα με την ψυχιατρική βιβλιογραφία.
Δείχνουν ευερεθιστικότητα, καχυποψία, είναι ευσυγκίνητοι,
συναισθηματικά ανώριμοι με στοιχεία υστερικά και πολλές φορές παρανοϊκά. Η
ανωριμότητα αυτή εκφράζεται και μέσα από το γεγονός ότι προσπαθούν να βλάψουν
και να κάνουν τους άλλους να υποφέρουν είτε με λόγια είτε με πράξεις. Η
παρορμητικότητα είναι χαρακτηριστικό στοιχείο της προσωπικότητας τους γιατί
περνά στη δράση και εμφανίζουν έλλειψη προσαρμογής. Εδώ παρατηρούμε την
διαδρομή και το πέρασμα από την κακή παράλογη
σκέψη στην ακραία πράξη, ως και το
έγκλημα.
Η ηθική, ο
προσωπικός ηθικός έλεγχος του κοινωνικοποιημένου ατόμου δεν υφίσταται και δεν λειτουργεί καθόλου θα
λέγαμε ως αφετηρία αυτοελέγχου και
αυτοκυριαρχίας στο βίαιο ανορίοτο ένστικτο πριν εκδηλωθεί .
Μερικές ψυχολογικές μορφολογικές προσεγγίσεις και
θεωρίες επιχειρούν να ανακαλύψουν τους βασικούς παράγοντες της προσωπικότητας,
δηλαδή τι προδιαθέτει τα άτομα να ενεργούν κατά συγκεκριμένους και συνεπείς οριοθετημένους
τρόπους. Είναι οι αιτίες βιολογικές και καθορισμένες από τη γενετική μας
κατασκευή ή πρόκειται για κάτι που μαθαίνεται από το κοινωνικό μας περιβάλλον,
αυτό που μας κάνει να βλέπουμε τον κόσμο με ένα συγκεκριμένο τρόπο;
Αξίζει να σημειωθεί ότι όλα τα εγκλήματα έχουν στοιχεία
αρχαίας τραγωδίας, γιατί το έγκλημα είναι μια δυναμική και πολυσύνθετη
διαδικασία. Mπορεί το πέρασμα στην πράξη να είναι αστραπιαίο, όπως στα
εγκλήματα πάθους, αλλά οι προεγκληματικές καταστάσεις, δηλαδή το υπέδαφος που
καλλιεργείται πριν από το έγκλημα και η προσωπικότητα του δράστη και του
θύματος, τα βιώματα και το περιβάλλον ανατροφής είναι τα κομμάτια ενός παζλ που πρέπει να
μπουν το καθένα στη θέση του για να έχουμε αυτό το αποτέλεσμα και το ψυχολογικό
προφίλ του δράστη . Aν κάτι απ’ αυτά δεν κολλήσει νοσηρά , δεν θα έχουμε
πέρασμα στην εγκληματική πράξη.
Συνοψίζοντας όλα αυτά καταλήγουμε σε κάποιες θέσεις που αφορούν τις εκδοχές της ψυχοπαθολογίας της προσωπικότητας ενός
ατόμου που είτε είναι γεννημένος δολοφόνος είτε γίνεται κάτω από συγκεκριμένες περιστάσεις. Όπως λέει η επιστήμη της
εγκληματολογίας και ο εγκληματολόγος R. Gassien έχουμε τεσσάρων ειδών εγκλήματα
τα πρωτόγονα, τα οποία χαρακτηρίζονται από το γεγονός της ανικανότητας να
ελέγξουν τις ορμές τους οι εγκληματίες. Δεύτερον τα
ιδιοτελή που γίνονται για να απελευθερωθεί ο δράστης από μια δύσκολη κατά αυτόν
κατάσταση. Τρίτον εγκλήματα πάθους, ιδεολογίας (πολιτικής, θρησκευτικού
φανατισμού), ευθανασίας, εκδίκησης, αυτοτιμωρίας και τέταρτον εγκλήματα
οργανωμένα και μελετημένα (ληστείες,
ναρκωτικά, οικονομικές υπεξαιρέσεις ).
Τέλος, είναι πολύ σημαντικό να
αναφέρουμε ότι η βία μπορεί εύκολα να
γεννηθεί σε έναν υγιή άνθρωπο, όσο εύκολα μπορεί να δημιουργηθεί και σε έναν
θεωρητικά ψυχικά διαταραγμένο άτομο. Δεν είναι επαρκές να μιλάμε για αυτά τα
δύο με στερεοτυπικό τρόπο, καθώς οποιοσδήποτε άνθρωπος που απομονώνεται, περιθωριοποιείται,
απομακρύνεται από τις πηγές χαράς και το κοινωνικό περιβάλλον υποστήριξης και δεν λαμβάνει , όσα έχει
ανάγκη ως άτομο και προσωπικότητα, είναι πιθανό κάποια στιγμή στη ζωή του να
εκδηλώσει επιθετικότητα και βίαιη συμπεριφορά μέσω διάφορων συνθηκών και καταστάσεων
υπό την επίδραση πολλών παραγόντων. Γι’
αυτό, η στήριξη, η ενημέρωση, ο πολιτισμός, η κοινωνική μέριμνα, ο τομέας της
υγείας, οι κοινωνικοί φορείς , η οικογένεια, η παιδεία και το
ενδιαφέρον του καθενός προς τον συνάνθρωπο είναι πραγματικά αυτό μόνο που
μπορεί να συντελέσει καταλυτικά στην ουσιαστική μείωση των εγκληματικών
ενεργειών ανά τον κόσμο και όχι η αδιάφορη
και ψυχρή περιθωριοποίηση μεμονωμένων ομάδων ή προσώπων, στιγματίζοντας
τα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου